Aufwärts!

Aufwärts!

http://www.aginmar.de/abrisite/Thomas%20Bartels.html

noordwaarts

Die Stadt Amsterdam wächst stetig und wird im Laufe der nächsten Jahre ein neues Stadtviertel erhalten, dem Bahnhof gegenüber auf dem anderen Ufer des Ij: in Amsterdam Noord. Dieses Projekt „noordwaarts“ sieht vor, das Zentrum über das Wasser hin auszudehnen und zu beleben, mit einer Mischung aus modernen Bürokomplexen, kulturellen Institutionen, z.B. dem Neubau des Filmmuseums, mit attraktiven Wohngebieten und vor allem mit der Anbindung durch die entstehende Metro.

Während neues Land aufgeschüttet wird und die Gebäude einer imposanten Skyline errichtet werden, soll eine schwimmende kinetische Licht-Plastik auf dem Ij Aufmerksamkeit erregen und Interesse dafür wecken, was dort geschieht.

Aufgrund der Nähe zum Neubau des Filmmuseums fiel die Wahl auf Thomas Bartels, der sowohl als Filmemacher als auch bildhauerisch arbeitet. Seine bewegten Skulpturen und Installationen thematisieren Licht & Projektion. Sein Entwurf basiert auf den Bojen vor Ort und vergrößert diese Kegel auf eine Höhe von 15m. Mechanisch angetrieben klettern darin die Silhouetten einer Frau und eines Mannes an Leitern empor und aufeinander zu...

Am Tag sind diese Figuren schemenhaft zu erkennen, bei Nacht erscheinen dann vergrößerte Schatten-Bewegungen auf der Außenhaut. Das Innere wird nach außen gekehrt. Leitet sich die äußere Form aus dem funktionalen Objekt „Boje“ ab, so bietet das Innenleben vielfältige assoziative Verbindungen an, zum Beispiel zur Geschichte dieses Ortes und der Medien:

Amsterdam Noord war stets die dunkle Seite der Stadt. Als noch öffentlich hingerichtet wurde, stellte man hier die Gehenkten für einige Tage abschreckend zur Schau. Auch war „Pumpen oder Ersaufen“ eine gebräuchliche Strafe, bei der ein Mensch in eine Grube geworfen wurde. Mit ähnlichen Bewegungen wie bei den beiden Figuren in der Boje mußte er das stetig einströmende Wasser hinauspumpen, um nicht zu ertrinken. Die Projektion von Schattenfiguren gehört zur Frühgeschichte des Kinos. Die Figuren dieser Arbeit stellen sogesehen eine moderne Form asiatischer Stabpuppen dar.


Wie auch in anderen Arbeiten von Thomas Bartels bewegen sich Mann & Frau in endlosen gleichmäßigen Wiederholungen. Ein Bild, das auch für Ausdauer und Beharrlichkeit stehen kann: „aufwärts“

eine schwimmende Lichtskulptur
von Thomas Bartels
2007


http://amsterdam.nl/?ActItmIdt=90704

MAGISCHE BEWEGING NAAR BOVEN
THOMAS BARTELS MAAKT TIJDELIJK KUNSTWERK
U staat achter het Centraal Station. Op het water danst een metershoge boei.
Twee figuren klimmen over ladders naar boven. Erachter de wijdse uitgestrektheid
van Noord. Daar waar de oever wordt uitgebreid. ’s Avonds staat u er
weer. Donker. Alleen de boei geeft licht. De figuren bewegen voort. U volgt
de schaduw van de klimmende figuren. Naar boven, naar boven.
De gemeente en de projectontwikkelaars van Overhoeks wilden gezamenlijk een
scheepsbaken plaatsen langs de Noordelijke IJ-oever bij Overhoeks. Een tijdelijk
kunstwerk dat de nieuwe aangeplempte oever zou beschermen tegen schepen.
Kunst en Bedrijf werd ingeschakeld, een adviesbureau dat kunstprojecten in de
openbare ruimte realiseert. Marieken Verheyen, adviseur bij Kunst en Bedrijf:
‘We kijken met de opdrachtgever naar de situatie waarin het kunstwerk een plek
moet krijgen en naar de wensen. Wij vertalen dat naar een idee over hoe je in die
situatie een kunstwerk zou kunnen neerzetten en zoeken daar de juiste kunstenaar
bij. Vervolgens begeleiden we de uitvoering totdat het kunstwerk op zijn
plek staat. Deze plek in het IJ is bijzonder. Water heeft een enorme aantrekkingskracht
en de plek wordt door veel mensen gezien. Er zijn echter ook technische
eisen, zoals windkracht en waterkracht. Ik was blij dat de Duitse kunstenaar
Thomas Bartels werd gekozen. Hij is een kunstenaar met de gave om een poëtisch
beeld te combineren met machineachtige constructies tot één kunstwerk.
De gemeente en de ontwikkelaars hebben er veel geld in gestoken. Maar er was
nog een aanvullende subsidie nodig. Op onze aanvraag heeft het Amsterdamse
Fonds voor de Kunsten snel en adequaat gereageerd. Met hun subsidie konden
we het ontwerp realiseren.’
Dansende bewegingen
De boei is vijftien meter hoog en vijftien meter in doorsnede. Vanuit de onderste
cirkel lopen ladders taps toe naar boven. Twee figuren klimmen langs de ladders
omhoog. De buitenkant is van kunststof waar je overdag doorheen kijkt. Als het
donker is, schijnen twee lampen in de boei. De klimmende figuren blijven dan
zichtbaar, evenals hun projectie op de binnenkant van de boei.
‘In het begin van het ontwerpproces wilde ik veel meer beweging’, vertelt Bartels.
‘Beweging op en neer, beweging van de cirkels, ronddraaiende bewegingen.
Toen ik een model aan het bouwen was, zag ik al gauw dat ik niet zoveel nodig
had. De kunst ligt in de reductie, zoals altijd. Het mechaniek bedenk en maak
ik zelf. Dat is het artistieke deel van het kunstwerk dat de magie bewerkstelligt.
Het was nog niet eenvoudig, want in het begin bewogen de benen van de figuren
met dezelfde snelheid op en neer. Dat gaf ze iets robotachtigs. Door de beweging
van de benen naar boven sneller te laten verlopen dan naar beneden, krijg je een
dansende, meer organische beweging. Het is bijna animatie. Maar daar moest ik
wel een ander mechanisme voor bedenken.’
De boei heeft de sfeer van het gebied: industrie, beweging, hard werken, steeds
doorgaan, naar de toekomst gericht. Het is de beweging die de magie teweegbrengt.
Waarheen de beweging leidt, is niet zichtbaar en dat hoeft ook niet. Bartels:
‘Voor mij is het belangrijk dat je kunt zien waar de beweging vandaan komt.
Er zijn geen verborgen trucjes: ik wil laten zien hoe het werkt. En dat je dan toch
wordt gepakt door de magie. Ik laat de elementen zien, de toeschouwer gebruikt
zijn verbeelding en creëert zijn eigen beeld. Zijn eigen kunstwerk. Dat is magie.’
Het kunstwerk ligt vanaf 30. oktober 2007 in het IJ bij Overhoeks.